کوررنگی یک بیماری اختلال ارثی است که در آن فرد قادر به تشخیص یک یا برخی رنگها نمی‌باشد. سلول‌های مخروطی چشم افراد کوررنگ فاقد رنگ‌دانه‌هایی هستند که موجب دیدن رنگ‌ها می‌شوند. به همین دلیل این افراد برخی رنگ‌ها را به شکل طیفی از رنگ‌های خاکستری و سیاه می‌بینند.

 

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ،  کور رنگی یک بیماری ارثی وابسته به کروموزوم X مغلوب است که در مردان بیشتر دیده شده و تقریباً همیشه از مادر به پسر به ارث می رسد. لازم به ذکر است  زنان دو کروموزوم X و مردان یک کروموزوم X و یک کروموزوم Y دارند.

 

در بیماری های وابسته به کروموزوم X مغلوب در زنان باید هر دو کروموزوم X معیوب باشند تا بیماری رخ دهد. اگر یک کروموزوم X معیوب باشد بیماری رخ نمی دهد ولی قابل انتقال به فرزندان است.

 

در مردان معیوب بودن تنها کروموزوم X سبب بیماری می شود. بنابراین، فردی که مبتلا به کوررنگی است، مادرش یا مبتلا به کور رنگی است و یا ناقل بیماری.) در این اختلال کروموزومی سلول های مخروطی در شبکیه که مسئول درک رنگ هستند دچار اختلال هستند و به همین دلیل بیمار رنگ ها را درست تشخیص نمی دهد.

 

کوررنگی انواع مختلفی دارد که شایع‌ترین آن‌ها عدم توانایی در تشخیص رنگ سبز و قرمز از یکدیگر است. داشتن مشکل در تشخیص اینکه جسمی قرمز است یا سبز، و یا آبی است یا زرد اصلی‌ترین علامت کوررنگی است. بر خلاف تصور عامه، دید افراد کور رنگ به ندرت خاکستری است.

 

کور رنگی ممکن است بر اثر بیماری های عصب بینایی یا شبکیه نیز رخ دهد. در این موارد، فقط چشمی که مشکل دارد دچار کور رنگی می شود و بیماری در طول زمان تشدید می گردد بطوریکه ممکن است تبدیل به کوررنگی کامل شود که در آن بیمار دیدی خاکستری دارد.

 

این بیماران معمولاً در تشخیص آبی و زرد مشکل دارند.

 

● علائم

 

ـ اشکال در تشخیص قرمز و سبز (شایعترین حالت)
ـ اشکال در تشخیص آبی و سبز

 

● تشخیص

 

تشخیص کوررنگی اغلب با استفاده از چارت های رنگی بنام “صفحات آزمون ایشی هارا” (Ishihara) انجام می شود. در این صفحات که نمونه هایی از آن را می بینید اعدادی متشکل از نقطه های رنگی در زمینه ای متشکل از نقاطی به رنگ دیگر قرار گرفته اند که تشخیص آن ها برای افراد کوررنگ مشکل است. در صورتیکه مشکلی در دید رنگی بیمار تشخیص داده شود از تست های دقیق تر استفاده می شود.

 

● درمان

 

کور رنگی هیچ درمانی ندارد. تشخیص زودرس کوررنگی می تواند مانع بروز مشکلات آموزش در کودکان مدرسه رو شود. در این صورت بهتر است والدین کودک با مسئولین مدرسه و معلم او صحبت کنند.

 

بعضی از بیماران از لنز های مخصوصی استفاده می کنند که هم بصورت لنز تماسی و هم بصورت لنز عینک وجود دارد.

 

در بسیاری موارد بیماران به جای تشخیص رنگ ممکن است ترتیب قرار گیری را بخاطر بسپارند. بعنوان مثال بیمار بخاطر می سپارد که چراغ قرمز همیشه بالای چراغ راهنمایی و چراغ سبز پایین قرار دارد.

 

● علت

 

منحنی نشان‌دهندهٔ میزان تحریک هر کدام از ۳ نوع سلول مخروطی با توجه به طول موج.

 

سلول‌های مخروطی نوعی از سلول‌های گیرندهٔ نور هستند که در شبکیه قرار دارند. این سلول‌ها بر اساس تحریک‌پذیری خود نسبت طول موجهای مختلف نور بر سه دسته تقسیم می‌شوند:

 

- سلول‌های مخروطی نوع S، که نسبت به طول موج‌های کوتاه (حدود ۴۲۰ نانومتر) حساسیت بیشتری نشان می‌دهند و موجب دیدن رنگ آبی می‌شوند.
- سلول‌های مخروطی نوع M، که نسبت به طول موج‌های متوسط (حدود ۵۳۰ نانومتر) حساسیت بیشتری نشان می‌دهند و موجب دیدن رنگ سبز می‌شوند.
- سلول‌های مخروطی نوع L، که نسبت به طول موج‌های بلند (حدود ۵۶۰ نانومتر) حساسیت بیشتری نشان می‌دهند و موجب دیدن رنگ قرمز و زرد می‌شوند.

 

در افراد کوررنگ، در اثر جهش ژنها، یک، دو و یا هر سه نوع سلول مخروطی شبکیه فاقد رنگ‌دانههایی هستند که موجب دیدن رنگ‌ها می‌شوند.

 

شیوع کوررنگی در مردان بیش‌تر از زنان است، چرا که الل مربوط به این اختلال مغلوب است و بیماری تنها در زن‌هایی بروز که هر دو کروموزوم X آن‌ها دچار نقص باشد.

 

تشخیص کوررنگی اغلب با استفاده از چارت‌های رنگی بنام “صفحات آزمون ایشیهارا انجام می‌شود. در این صفحات اعدادی متشکل از نقطه‌های رنگی در زمینه‌ای متشکل از نقاطی به رنگ دیگر قرار گرفته‌اند که تشخیص آن‌ها برای افراد کوررنگ مشکل است.

 

در صورتیکه مشکلی در دید رنگی بیمار تشخیص داده شود از تست‌های دقیق تر استفاده می‌شود.

 

آزمایش‌های فراوانی برای تشخیص کوررنگی وجود دارند که آزمایش ایشیهارا یکی از مورد استفاده‌ترین آن‌ها می‌باشد. در این آزمایش تصاویری رنگی به فرد داده می‌شوند که کنتراست رنگ‌ها در هرکدام موجب قابل تشخیص شدن عدد یا شکلی می‌شود.

 

فرد کوررنگ قادر به تشخیص برخی از این اعداد یا اشکال نخواهد بود.

 

امروزه این اختلال در مدارس اغلب کشورها در کودکان بین ۶ تا ۱۲ سال تشخیص داده می‌شود.

 

● درمان:

 

به طور کلی درمان خاصی وجود ندارد اگرچه بیمار می تواند از فیلترهای رنگی یا لنزهای تماسی برای تشخیص بهتر رنگ ها استفاده کند.

 

تشخیص زودرس کوررنگی می تواند مانع بروز مشکلات آموزش در کودکان مدرسه رو شود. در این صورت بهتر است والدین کودک با مسیولین مدرسه و معلم او صحبت کنند.

 

بعضی از بیماران از لنزهای مخصوصی استفاده می کنند که هم به صورت لنز تماسی و هم به صورت لنز عینک وجود دارد.

 

در بسیاری موارد بیماران به جای تشخیص رنگ ممکن است ترتیب قرار گیری را به خاطر بسپارند. بعنوان مثال بیمار به خاطر می سپارد که چراغ قرمز همیشه بالای چراغ راهنمایی و چراغ سبز پایین قرار دارد.

 

اپتومتریست ها اغلب برای بیمار یک لنز تماسی یا تینت قرمز تجویز می کنند که روی چشم بیمار قرار داده می شود این لنز به بیمار اجازه می دهد که از پس تست های خاصی که برای به دست آوردن شغل خاصی است، به خوبی بر بیاید.

 

تاثیر پوشیدن این لنزها مانند استفاده از عینک های سبز- قرمز ۳ بعدی است.البته نرم افزارهای رایانه ای خاصی مانند Gnome Desktop نیز امروزه به این گونه بیماری ها کمک شایانی می کند با این نرم افزار بیمار می تواند رنگ خاصی را روشن یا خاموش کند.